La Vessèira

La Vessèira

Entrevistaire: Rafèu Sichel Bazin

Participant 1:
—Nom: Gabriel Boisserie
—Profession: Agricultor, forestièr retirat, conse de Z-Auvèrs / Auvers
—Luòc de naissença: La Vessèira / La Besseyre-Saint-Mary (Leire Naut / Haute Loire - 43)
—Edat: 76

Tèma: La bèstia del Givaudan a Z-Auvèrs

Durada: 5:34 min

PARTICIPANT 1: Li pòde anar?

ENTREVISTAIRE: Òc.

PARTICIPANT 1: La bèstia del Givaudan, aquò comencèt, aquò comencèt, aquela histoire comencèt en dètz... en dètz-sèt cent seissanta cinc. Vèrs l'Ardècha. E apuèis, aviá començat d'atacar las... las bèstias, aquela o mai d'una, ne'n sabe ren. Aviá tuat una persona... una gamina que gardava sas... que gardava son tropèl. E apuèis i aguèt de còp quatre atacas, la causa siaguèt chaçada, [0:30] se desplacèt, venguèt chas nosautres. Venguèt de... de l'Ardècha, venguèt vèrs la forèst de Mercoire, aquò s'apelava, venguèt aicí, vèrs la forèst de la Tenasèira, ont siaguèt tuat, aprèp, enfin. E aquí dins tot lo secteur, aquò's aicí sus lo secteur que i aguèt lo mai de victimas. N'i aguèt, bien repertoriadas, n'i a totjorn quatre vint, mai benlèu mai. Sai quand-mèma pas totes les registres paroissiaux que n'en faguen foi. [1:00] Mas aprèp jusca... quand... enfin... quand tornava per aquí, mèma les envoiats dels reis, dels reis de França, èran venguts, pòrtarcabusa, de louvetiers, e tot aquò, mas... E arribavan pas a la... a la... a la tuar. E las... las atacas contunhavan totjorn. Jusca un jorn... Mas ieu ai... quicòm mai, abans de faire aquò... Comprenètz, lo monde [1:30] qu'èran aquí, i aviá pas ni rota, ni telefòn, ni l'electricitat, viscavan en autarcie. E alòrs, chaliá trabalhar dur per subreviure! Saique i aviá pas de prima coma uèi, è! I aviá pas tot aquò! E alòrs, e... qual gardavan les tropèls, aquò z-èra les enfants, o las femnas. E lo monde sabián pas legir. I aviá de... i aviá de... de... de... [2:00] de [...], i aviá de... de sieurs qu'aprenián un pauc, mas bon, aquò z-èra pas... E aquò z-èra lo clergé que... que teniá les registres paroissiaux. Aquò èra les temps dels senhors, dels reis. E aquí, i aguèt mai d'una batuda, aquò durèt de seissanta cinc a seissanta sèt. Aquò s'a... s'achabèt l'an mila sèt cent seissanta sèt. I aviá agut una batuda, mas totjorn, totjorn de victimas, aquò n'achabava pas. E aquí, un jorn, [2:30] siaguèt, siaguèt, aquò's elh, [...], siaguèt un [...] senhor del cuènh, lo marqués d'Apcher, qu'organizèt una batuda ambe les... lo monde del cuènh, les chaçaires del cuènh, que... que... conhavan la bèstia e rabatián, i aviá quauqu'un qu'èra emboscat. Siaguèt que aquò siaguèt aicí que quand lo monde del cuènh, que coneissián bien lo país, [...] d'aquela bèstia, autrament, li daissavan la bèstia e li seriá encara, è! [3:00] Se n'èra pas tot aquò, è... li seriá encara! E desempuèi, aquò's estat achabat, quand-mèma. Alara s'es sortit un tas de bouquins, cadun l'imaginava coma podiá, coma voliá per faire de fric! Pasque aquí mai, aquò val quand-mèma de fric! Mas en veritat aquò's pas du tout aquò, aquò z-èra de lops, un crosament de lops qu'avián... avián gostat a la chair humaine, que s'atacavan al monde, ben... per manjar, quoi! [3:30] Voilà un pauc l'histoire de... E aquò's a la suite d'aquò que montèt aicí sus la comuna, montèt una associacion per far faire la... la statue de la bèstia del Givaudan. E qu'es encara en plaça! E en esperant que i aurá pas d'autra bèstia del Givaudan, quand-mèma! Mas enfin, chal dire una causa, que... la... li aguèt pas mal de victimas sobre la comuna, a l'entorn, per aquí. Mès la comuna, aquò z-èra la comuna de Noseiròlas, a l'epòca, [4:00] passèt comuna de z-Auvèrs aprèp en dètz-e-nòu cents, li aguèt un decret del Conseil d'État, per chamjar la denominacion de la comuna, chalguèt far la glèisa, la mairie, l'escòla, lo cementèri, o chalguèt tornar faire! E la glèisa qu'es en faça data de dètz-e-nòu cents. Aquò's pas talament vièlh, è! E anuèch totjorn, a faire aquò, sabe pas coma farián, è! Aquel monde, que lo [...] de monde, e... lo monde trabalhavan benevòlament e pas cher, è! Anuèch, aquò's pas pus lo cas, è! [4:30] E de qué voliá dire? E alòrs, l'es sortit tot un tas de bouquins, mès te vau díser una causa, les bouquins se son basats sus les registres paroissiaux, mès aquí z-òm li pòt faire confiança, per çò que aquò èran les curats qu'o... qu'o... qu'o marcavan sobre les registres, les victimes, e, encara uèi, les luècs de la mòrt an totjorn les... les mèmes noms, las familhas encara un nom, tot a... tot es bien réel! [5:00] Bien sur, cadun o a imaginat a sa manièra, mès aquò veniá a [...]. E alòrs, ieu vòle dire una causa, ieu soi defensor dels lops, que z-atacan pas... lo lop ataca pas l'òme, mès ieu voldrai dire una causa, quand una bèstia sauvatja a fam, e... un còp qu'a... qu'a tastat al sang, aquò's achabat, è! Coma les... les chins de chaça, o les chins de... de... les pastres, s'an atacat las fedas, coma li a fach a un vesin, li será tuat, autrament, manjarán totjorn. E per de qué pas l'òme! [5:30]